Rezerwat biosfery to obszar o wyjątkowych walorach przyrodniczych i kulturowych, gdzie próbuje się pogodzić ochronę środowiska naturalnego i bioróżnorodności z rozwojem ludzkich społeczności. Rezerwaty biosfery tworzone są przez państwa współpracujące z UNESCO – Organizacją Narodów Zjednoczonych do Spraw Nauki, Oświaty i Kultury.
BIOSFERA – strefa kuli ziemskiej zamieszkana przez organizmy żywe. Obejmuje dolne warstwy atmosfery, powierzchnię ziemi oraz wszystkie wody na Ziemi. Ma grubość ok. 20 km.
Czy rezerwat biosfery jest formą ochrony przyrody?
Rezerwaty biosfery posiadają szczególny status. Ze względu na swoją nazwę bywają niekiedy mylone ze zwykłymi rezerwatami przyrody, jednak są to obiekty o zupełnie odmiennym charakterze. Rezerwaty biosfery nie są klasycznymi formami ochrony przyrody. Powstają na mocy porozumienia między państwami członkowskimi UNESCO i to od poszczególnych krajów zależy, jak umocują one rezerwaty biosfery w swoim systemie prawnym. Zadaniem klasycznych form ochrony przyrody, np. parków narodowych, jest ochrona walorów przyrodniczych i krajobrazowych danego terenu. Wiąże się to z wieloma ograniczeniami dla ludzkiej działalności, ponieważ funkcjonowanie tych obiektów jest podporządkowane jednemu celowi – zachowaniu przyrody w dobrym stanie. Natomiast rezerwaty biosfery służą w równym stopniu przyrodzie i ludziom. Ich zadaniem jest promowanie i wdrażanie rozwoju zrównoważonego – rozwoju, który pozwala zaspokoić społeczne i ekonomiczne potrzeby człowieka, przy jednoczesnym poszanowaniu i ochronie środowiska naturalnego.
FUNKCJE REZERWATÓW BIOSFERY:
Ochrona przyrody
Ochrona krajobrazu, ekosystemów i bioróżnorodności. W granicach rezerwatów biosfery często zlokalizowane są klasyczne formy ochrony przyrody, dzięki którym walory przyrodnicze rezerwatu są zabezpieczone przed degradacją na skutek ludzkiej działalności.
Zrównoważony rozwój
Wspieranie rozwoju ekonomicznego pozostającego w zgodzie z wartościami społecznymi, kulturalnymi i ekologicznymi. Właściwie pełnienie tej funkcji zależy w dużej mierze od współpracy władz, instytucji, przedsiębiorstw, mieszkańców i organizacji pozarządowych.
Wspieranie nauki
Wspieranie badań naukowych, monitoringu, edukacji i wymiany informacji. Rezerwaty biosfery powinny dysponować zapleczem technicznym umożliwiającym prowadzenie badań naukowych, powinny też prowadzić własne badania i współpracować z instytucjami naukowymi.
Strefa rdzenna – ma za zadanie przede wszystkim chronić przyrodę i zapewnić poligon do badań naukowych
Strefa buforowa – służy ochronie przyrody, a ponadto rozwojowi turystyki i edukacji przyrodniczej oraz innych nieinwazyjnych form aktywności ludzkiej, np. ekstensywnemu rolnictwu.
Strefa przejściowa lub współpracy – to obszar gdzie odbywa się normalne funkcjonowanie społeczności ludzkich.
Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie:
- leży na obszarze województwa pomorskiego oraz kujawsko-pomorskiego.
- Jest to największy polski rezerwat biosfery utworzony w 2010 r. przez Międzynarodową Radę Koordynującą UNESCO do spraw „Człowiek i Biosfera” (MAB).
- Zajmuje powierzchnię 3195 km². Swoim zasięgiem obejmuje największy kompleks leśny w Polsce – Bory Tucholskie.
- Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie podzielony jest na trzy strefy: rdzenną, buforową oraz tranzytową.
Strefę rdzenną utworzył Park Narodowy „Bory Tucholskie” oraz 25 Rezerwatów Przyrody stanowiące najcenniejsze obiekty przyrodnicze całego regionu Borów Tucholskich.
Strefę buforową utworzyły cztery parki krajobrazowe, z wyłączeniem powierzchni rezerwatów przyrody, które stanowią
strefę rdzenną.
Strefę tranzytową utworzyły te obszary 22 gmin, które nie wchodzą w skład parku narodowego i parków krajobrazowych. Strefa tranzytowa jest niemal dwukrotnie większa od obszaru strefy buforowej. Pod względem ekonomicznym jest to obszar jednolity, zorientowany na gospodarkę leśną, przetwórstwo drewna oraz rekreację i wypoczynek. Te dziedziny gospodarki realizowane są z uwzględnieniem zasad ochrony przyrody.
- Dzięki temu, że Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie obejmuje swoim zasięgiem wiele gmin możliwe jest wykorzystanie tego faktu do celów promocyjnych.
- Marka Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie to idealne narzędzie promocyjne, wykorzystujące rozpoznawalną i uznaną na całym świecie działalność UNESCO.
Mapa z zaznaczonymi strefami Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie:
